Deze website dient als achtergrond informatie van Het Behandelpunt

Bij Het Behandelpunt kun je terecht voor behandeling van duidelijk omschreven benoembare problematiek, maar ook voor vage klachten waar je de vinger maar niet achter kunt krijgen. Zo van “Waarom heb ik dat nou, er is toch geen reden voor?” en die onmiskenbaar een schaduw over je leven werpen. Je kunt er mee leven, maar het voelt niet lekker.

Voor therapie bezoek: www.behandelpunt.nl

PsychoConsult dient uitsluitend ter informatie. Zie Contact voor een uitleg.

Gedrags- en sociaalemotionele problemen

Het verschil zit 'm in de polariteit wat betreft het ervaren ongemak. Als anderen last hebben van je gedrag heb je een gedragsprobleem. Het heeft dus te maken met sociaal ongewenst gedrag. Vandaar dat men het ook wel heeft over "anti-sociale problemen." Gedragsproblemen als opgewonden en druk gedrag, boosheid en driftbuien, maar ook juist teruggetrokken gedrag, zindelijkheids-, eet- en slaapproblemen, al of niet met angstdromen kunnen uitingen zijn van depressieve gevoelens en/of verlies verwerking.

Als je als individu zélf de dupe bent van je eigen probleemgedrag (dus eigenlijk met jezelf in de knoei zit) heb je een sociaal-emotioneel probleem. Soms vormt jouw gedragsprobleem een sociaal-emotioneel probleem voor de ander. Voor beide ben je bij mij aan het goede adres, maar wat ik bij beide typen nogal eens tegenkom is, dat ze zich voordoen in de speciale setting van een school. Ook dan kan ik je helpen, want binnen en buiten de school is de problematiek en de aanpak daarvan op hoofdlijnen hetzelfde. Maar als ze zich voordoen in combinatie met specifiek schoolse zaken als reken-, taal- en overige leerproblemen is een daarin gespecialiseerde praktijk als bv. EduMax (die ook kan voorzien in remedial teaching) misschien meer aan te bevelen. In een intake kan dat duidelijk worden, of je kunt er meteen naar toe surfen.

EduMax noemt als voorbeeld op www.edumax.nl (over de twee kanten aan gedrag) "pesten". Degene die pest heeft een gedragsprobleem en degene die gepest wordt een sociaal-emotioneel probleem. Ook geeft EduMax puntsgewijs een opsomming van beide probleemcategorieën, die ik beschrijvenderwijs overneem. Je kunt dan zelf uitmaken of je je probleem laat vallen onder typisch schoolse problematiek, of toch eigenlijk maar niet. De genoemde kenmerken laten zich gemakkelijk "vertalen" naar elke andere setting voor werkende jongeren of volwassenen, zoals fabriek, kantoor, hobbyclub, thuis of waar dan ook.

Kinderen met gedragsproblemen op school herken je direkt, omdat ze zo opvallend aanwezig zijn. Ze zijn druk, heel beweeglijk en ze hebben 'goed hun mondje bij zich'. Ze kletsen heel veel, zijn vaak brutaal en overdreven assertief en agressief in hun gedrag; ze zijn met hun aandacht trekkende manier van doen soms grappig en clownesk, maar meestal storend met hun steeds maar 'leuk' willen zijn; ze lappen de regels aan hun laars, ze kunnen hun aandacht niet bij de les houden en zijn dus snel afgeleid; ze kunnen of willen niet samenwerken met anderen in de klas, gaan ruzie maken en anderen pesten, stangen onderwijskrachten en medeleerlingen en jagen ze op de kast, ze zijn gewelddadig en ruw in hun manier van doen en betrokken bij veel vechtpartijen; als het om oudere kinderen gaat kan wat begon als onaangepast gedrag gemakkelijk uitgroeien van 'alleen maar lastig' naar meer 'volwassen vormen van wangedrag' zoals stelen en bedriegen, spijbelen van school en weglopen van huis, nog aangevuld met 'een kraakje zetten', brandjes stichten en andere vandalistische uitingen..

Kinderen met sociaal-emotionele problemen op school worden nogal eens het slachtoffer van pesterij, zijn vaak faalangstig met een daarbij passend laag zelfvertrouwen en een negatief zelfbeeld, en kunnen om die of andere redenen (zoals ruzie thuis, verlies van vader of moeder door echtscheiding of door een sterfgeval van één van hen of een ander gezinslid) verdrietig zijn, en zich daardoor stilletjes en een beetje teruggetrokken gedragen, wat weer kan leiden tot een sociaal isolement (geen vriendjes of vriendinnetjes) en sociale angst (verlegenheid), waardoor iemand grote kans loopt uit te groeien tot een subassertief en faalangstig persoon.
Soms is er geen aanwijsbare oorzaak en lijkt het 'gewoon in het kind zelf' te zitten, maar genoemde gedragskenmerken zie je wel heel vaak als gevolg van fysieke, geestelijke en/of seksuele mishandeling thuis of door iemand uit de omgeving.

Een tekort aan empathisch vermogen, dus het je niet of onvoldoende kunnen inleven in anderen en te weinig "zelfreflectie" hebben d.w.z. niet of onvoldoende in staat zijn om je eigen doen, denken en voelen kritisch te bekijken gelden ook als sociaalemotionele problemen. Ze kunnen leiden tot onderpresteren (te lage cijfers t.o.v. de leercapaciteit), resulteren in een schoolfobie en oorzaak zijn van een depressie.
Leer- en aandachtsproblemen zijn dan niet verwonderlijk.

Door het je voortdurend moe, waardeloos, stom en leeg voelen komt ook zelfverwonding (door bv. jezelf te snijden) regelmatig voor. De geestelijke pijn kan zo ondragelijk zijn, dat het ervaren van fysieke pijn een opluchting is. Kinderen (maar ook ouderen) verwonden zichzelf om onverwerkte problemen, die als een tijdbom in hen zitten en die pijn veroorzaken, even niet te voelen. Ook kan de fysieke pijn symbool of uitdrukking zijn van de innerlijke pijn. Een noodkreet, een schreeuw om aandacht of als een bescherming tegen intimiteit of emoties zijn andere betekenissen die aan het zelfdestructieve gedrag ten grondslag kunnen liggen. Iemand die hen begrijpt en deskundige hulp kan bieden is dan geboden.

Voor een overzicht voor andere gedrags-, aandachtstekort- en pervasieve ontwikkelingsstoornissen verwijs ik naar de al genoemde site van Edumax of de DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th Edition ). Hoewel ik koos voor autisme en aan autisme verwante stoornissen als specialisatie bij mijn opleiding tot pedagoog, geldt (net als bij specifieke schoolproblematiek) ook hier, dat ik binnen eigen praktijk bij voorkeur (i.v.m. het verlegd hebben van de focus)niet met deze groep werk. Wel kun je terecht voor begeleiding als je binnen je sociale systeem (gezin, leefgroep, schoolklas of bedrijf) met een autist te maken hebt. Autisme kan op veel verschillende manieren tot uiting komen. Het is daarom voor mensen in de omgeving van de autist vaak bijzonder moeilijk om met deze problematiek om te gaan.